طبق اطلاعاتی که معاونت انتظامی سازمان نظام پزشکی ارائه داده، ایران در مقایسه با سایر کشورها، پایینترین درصد شکایت از پزشکان را به ثبت رسانده است (۰.۱ درصد از اقدامات درمانی)؛ با این حال، هر سال نزدیک به ۵ هزار شکایت در دادسرای انتظامی نظام پزشکی ثبت میشود که این رقم نسبت به سالهای پیشین حدود ۱۰ درصد رشد داشته است.
اگر به این گونه مراکز مراجعه کرده باشید، به وضوح افزایش تعداد پروندهها را مشاهده خواهید کرد. نحوهی شکایت از پزشکان و فرآیند آن موضوعی است که در اینجا از اهمیت ویژهای برخوردار است. در صورتی که پزشکی به هر دلیلی خطایی مرتکب شود و آسیب بیشتری به بیمار وارد کند، در میان این همه مراجعهکننده و شلوغی، چگونه میتوان از او شکایت کرد؟ در این مقاله قصد داریم مراحل شکایت از پزشکان را برای شما توضیح دهیم.
نخستین گام، پاسخ به این سوال است که در چه مواقعی میتوانید از پزشک خود شکایت کنید. لازم به ذکر است که همیشه بیمار در حق خود نخواهد بود؛ چرا که ممکن است از فرآیند شکایت آگاهی نداشته باشد و اطلاعات کافی درباره صحت یا نادرستی ادعای خود نداشته باشد.
طبق قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و همچنین بر اساس قوانین نظام پزشکی و آییننامههای مربوطه، چنانچه پزشکی در انجام وظایف خود کوتاهی کرده و عملی برخلاف تعهدات حرفهای خود انجام دهد که منجر به آسیب به بیمار شود، بیمار این حق را دارد که بهخاطر درمان نادرست و خسارات ناشی از آن از پزشک شکایت کند.
اگر تخلف یا سهلانگاری پزشکی از سوی پزشک در هر رشتهای برای شما ثابت شود، این حق را دارید که علیه او اقدام قانونی نمایید.
شکایت از پزشک چه زمانی امکان پذیر است؟
در صورت بروز قصور پزشکی امکان شکایت برای بیمار وجود دارد
قصور پزشکی چیست؟
یک پزشک زمانی در دادگاه به عنوان مجرم شناخته میشود و برای او حکمی صادر میگردد که در اثر بیتوجهی یا تخلفی، خطایی را مرتکب شده باشد. اما بیتوجهی و تخلف پزشکی به چه معناست؟ بیتوجهی پزشکی زمانی اتفاق میافتد که پزشک به وظایف خود به درستی عمل نکرده و در مورد تدابیر لازم برای درمان، دقت کافی نداشته باشد. این بیتوجهی ممکن است به صورت ناخواسته یا عمدی پیش بیاید؛ با این حال، پزشک از وضعیت موجود آگاه بوده و نباید از انجام وظایف خود غفلت میکرده است.
البته باید به این نکته توجه داشت که در موارد قصور، پزشک به انجام عملی اقدام کرده است؛ اما در صورتی که او هیچ نقشی در ایجاد مشکل نداشته باشد، مسئولیت او محرز نیست. به عنوان مثال، اگر پزشکی در حین رفتن به بیمارستان دچار تصادفی شود که خود قربانی آن باشد یا حادثهای غیرمنتظره در مسیر برایش روی دهد، در این شرایط او مقصر محسوب نخواهد شد.
تخلف پزشکی چیست؟
تخلف پزشکی را میتوان معادل قصور در نظر گرفت، اما بین این دو مفهوم تفاوتهایی وجود دارد. زمانی که پزشک به صورت عمدی اقدام به ارتکاب جرم کند، در این صورت میتوان او را متخلف دانست. عواقب ناشی از تخلف پزشکی به دلیل ارادهی آگاهانهی پزشک، به مراتب جدیتر و سنگینتر خواهد بود.
انجام فعالیتهای غیرمجاز در بیمارستان، دریافت وجوه خارج از چارچوبهای قانونی، ارجاع بیماران به مراکز تصویربرداری خصوصی، معالجه بیماری بدون داشتن تخصص لازم، جذب بیماران از طریق تبلیغات گمراهکننده و افشای اطلاعات محرمانه بیمار، نمونههایی از تخلفات پزشکی هستند که در صورت اثبات، میتوانند پیامدهای جدی و غیرقابل جبرانی برای پزشک به دنبال داشته باشند.
به این نکته باید توجه کرد که در صورتی که پزشک به بیمار آسیب جسمی وارد کند، موظف به پرداخت دیه خواهد بود. مگر اینکه تمامی اقدامات درمانی او بر اساس اصول علمی و پزشکی انجام شده باشد یا به دلیل وجود خطرات، از او یا همراهانش رضایتنامهای برای برائت اخذ شده باشد. با این حال، این رضایتنامه نمیتواند بهطور قطع نشاندهنده بیگناهی پزشک باشد.
در صورتی که بیمار پس از درمان به توصیههای پزشکی بیتوجهی کند و این امر منجر به تشدید بیماری یا فوت وی شود، مسئولیت متوجه پزشک نخواهد بود. همچنین، اگر پرستار به دستورات پزشک عمل نکند یا قصور وی باعث وخامت حال بیمار شود، در این صورت، پرستار و سایر اعضای تیم درمانی در مرکز بهداشتی یا بیمارستان مسئول خواهند بود و پزشک هیچ گونه تقصیری در این زمینه نخواهد داشت.
شکایت از پزشک به چه معناست؟
مبحث شکایت به طور کلی معنای واحدی دارد. در مورد پزشکان، شکایت به معنای اقامه دعوی علیه آنان به خاطر نقص یا تخلفی است که در مراحل پیش از درمان، در حین درمان یا پس از آن صورت گرفته است.
برای شکایت از پزشک به چه مدارکی نیاز داریم؟
در این بخش از مقاله، ابتدا باید به بررسی مدارک ضروری برای ارائه شکایت علیه پزشک بپردازیم و به پرسشهایی از قبیل موارد مورد نیاز برای شکایت از پزشک، مدارکی که بیمار باید در اختیار داشته باشد و اقداماتی که بیمار باید در صورت عدم وجود مدرک برای شکایت کیفری انجام دهد، پاسخ دهیم.
مدارک مورد نیاز برای شکایت علیه پزشک شامل تمام مستندات موجود، از جمله پرونده پزشکی بیمار و نسخههای تجویز شده است. در صورتی که عمل جراحی درمانی در بیمارستان یا کلینیک صورت گرفته باشد، ضروری است که تمامی مدارک مرتبط را به شکوائیه اضافه کنید. به عنوان مثال، در زمینه جراحیهای زیبایی، باید تمام عکسها و آزمایشات قبل و بعد از عمل را به عنوان مستندات ضروری ضمیمه کنید. علاوه بر این، تمام عکسهای رادیولوژی، ام آر آی و هر نوع اسکن و آزمایش دیگری که انجام دادهاید نیز باید در پرونده ثبت گردد.
شکایت از پزشک بدون در دست داشتن مدرک چیست؟
اعتراض به پزشک بدون وجود مدارک، یکی از موضوعاتی است که برای بسیاری از افراد دشواریهایی را به همراه دارد. پرسشهای متعددی مطرح میشود، از جمله اینکه اگر فردی که دچار آسیب شده و قصد شکایت از پزشک خود را دارد، هیچ گونه مدرکی در اختیار نداشته باشد، چه باید بکند؟ آیا میتوان بدون مدرک اقدام به شکایت کرد؟ این سوال معمولاً از سوی بیماران معترض بیان میشود. در پاسخ به این پرسش، باید گفت که در چنین شرایطی نیز امکان طرح دعوی علیه پزشک وجود دارد.
بدون شک، داشتن مدارک لازم برای شکایت از پزشک میتواند به روند رسیدگی کمک کند، اما این بدان معنا نیست که اگر بیمار به هر دلیلی مستنداتی از پزشک خود نداشته باشد، نتواند اقدام به شکایت کند. نکته مهم این است که سوابق پزشکی بیمار همیشه در پروندهاش ثبت شده و در دسترس است.
مراحل شکایت از پزشک
شکایت از پزشک نیازمند آگاهی از مراحل و شیوههای خاصی است. بنابراین، همکاری با وکیل جرایم پزشکی که در این زمینه تخصص دارد و به تمام جوانب آن آگاه است، ضروری میباشد. لازم به ذکر است که پروندههای پزشکی شامل جزئیات فراوانی هستند، و اگر بیمار نسبت به این جزئیات آشنایی نداشته باشد، احتمال بروز مشکلات در روند پرونده افزایش مییابد.
در حالت کلی، مراحل شکایت از پزشک به صورت زیر است:
برای ثبت شکایت، افراد به مرکز ثبت شکایات مراجعه کرده و دادخواست خود را با توجه به موضوع و نوع شکایت تنظیم میکنند. همچنین، مدارک لازم را نیز ارائه میدهند. در حال حاضر، بسیاری از افراد برای ثبت شکایات خود به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه میکنند؛ پس از ثبت شکایت، پرونده به سازمان مربوطه ارسال میشود.
ارسال پیام رسمی برای تعیین زمان جلسه و ارائه توضیحات ضروری شما.
دعوت از پزشک و بررسی مدارک از یک مرکز درمانی ویژه
تحلیل پرونده و صدور احکام ضروری.
باید اشاره کرد که بیمار میتواند در هر لحظه نظر خود را اعلام کند و اینکه پزشک در داخل یا خارج از مرزها باشد، تأثیری ندارد.
شکایت از پزشک
موضوع شکایت را کجا مطرح کنیم؟
قبل از ثبت شکایت بهتر است که چند نکته زیر در نظر گرفته شوند:
در مرحله نخست، تلاش میشود تا از طریق برگزاری جلسهای برای صلح و سازش در شورای حل اختلاف، شاکی را متقاعد به گذشت از شکایت خود کنند، با ارائه جریمه یا مشابه آن. البته این رویکرد بیشتر در مواردی کاربرد دارد که قصور و پیامدهای آن چندان جدی نباشد.
پس از ثبت پرونده پزشک، آن به کمیسیونهای تخصصی ارسال میشود تا میزان خطای او تعیین گردد. قاضی پس از ارزیابی مدارک ارائه شده از سوی کمیسیون تخصصی، حکم نهایی را اعلام خواهد کرد.
در مراحل اولیه، چنانچه نیاز باشد و امکانپذیر باشد، فرد آسیبدیده به پزشکی قانونی مراجعه میکند تا مقدار آسیبهای وارده به او تعیین گردد.
چگونگی شکایت از پزشک اورژانس و اورژانس
زمانی که با مرکز اورژانس شماره ۱۱۵ تماس برقرار میکنید، معمولاً تیمی از پرسنل پزشکی به منظور ارزیابی وضعیت به محل وقوع حادثه میآیند. پس از انجام معاینات اولیه، اقدامات ضروری را انجام داده و در صورت لزوم، بیمار را به بیمارستان منتقل میکنند. در برخی موارد، ممکن است با مراکز خصوصی تماس بزنید و درخواست اعزام تیم اورژانس کنید. اگر در حین معاینه یا انتقال بیمار با مشکلی مواجه شدید، میتوانید با شماره ۱۵۹۰ تماس گرفته و شکایت خود را درباره خدمات اورژانس مطرح کنید.
طرح شکایت از پزشک اورژانس مشابه شکایت از سایر پزشکان است که در این مقاله به روشهای مختلف آن پرداختهایم. باید توجه داشت که شکایات مربوط به پزشکان ارتودنسی، ارتوپدی، جراحان، جراحان پلاستیک، چشمپزشکان و سایر تخصصها نیز به همین شیوهها صورت میگیرد. نکتهای که در مورد شکایت از پزشکان مختلف اهمیت دارد، جمعآوری مستندات قبل و بعد از بروز مشکل است.
شکایت از موسسات پزشکی غیرمجاز
هر مرکز پزشکی، از جمله بیمارستانها، مطبهای دندانپزشکی، کلینیکها و آزمایشگاهها، باید دارای مجوز از وزارت بهداشت و درمان باشند. اگر موسسهای بدون این مجوز فعالیت کند یا پزشکی مجوز خود را به شخص دیگری منتقل کند، امکان شکایت از آن پزشک وجود دارد. روند شکایت از این افراد مشابه فرآیند شکایت از پزشکان دارای مجوز است. در نهایت، این مراکز توسط وزارت بهداشت بسته خواهند شد.
شکایت از موسسات پزشکی غیرمجاز که به وسیله افراد متخصص اداره میشوند
اگر کسی دارای توانایی و دانش در حوزه پزشکی باشد اما بدون دریافت مجوز لازم به تأسیس مؤسسات پزشکی بپردازد، این اقدام او به عنوان یک جرم شناخته میشود و میتوان از او تحت عنوان شکایت از پزشک فاقد پروانه، اقدام کرد.
شکایت از موسسات پزشکی غیرمجاز که توسط اشخاص فاقد صلاحیت اداره میشوند
اگر افرادی فاقد تخصص و دانش کافی در زمینه پزشکی باشند، به این معناست که نه تنها تحصیلات لازمه را نگذراندهاند، بلکه مجوزهای رسمی مورد نیاز از وزارت بهداشت را نیز دریافت نکردهاند. در چنین مواردی میتوان از این افراد به عنوان پزشکان بدون پروانه شکایت کرد، زیرا آنها به عنوان اشخاص غیرمجاز شناسایی میشوند. در صورتی که این افراد به رغم نداشتن صلاحیت، به ارائه خدمات درمانی و راهاندازی مراکز پزشکی اقدام کنند، با آنها برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
شکایت از پزشک بابت ویزیت و دریافت وجوه اضافی
با توجه به اینکه هر گونه دریافتی فراتر از سقف تعیینشده برای خدمات بهداشتی و درمانی که توسط هیئت وزیران تصویب شده، به هر صورتی از جمله درج خدمات غیرارائهشده در صورتحساب بیمار، یا دریافت هر مبلغی بدون ارائه رسید معتبر، و همچنین هرگونه دریافتی خارج از بیمارستانها و مراکز جراحی محدود به خاطر خدمات ارائهشده در این موسسات، و نیز امضای هر نوع قرارداد یا پرداخت بیشتر از تعرفههای مصوب هیئت وزیران از سوی سازمانهای بیمهگر پایه و تکمیلی، و سایر نهادهای حمایتی و سازمانهای دولتی و غیر دولتی خریدار خدمات بهداشتی، و همچنین هرگونه تبانی مالی میان موسسات و مراکز ارائهدهنده خدمات بهداشتی به نفع ارائهدهندگان و به ضرر دریافتکنندگان خدمات، تخلف به شمار میآید.
سامانه شکایت از پزشکان
وزارت بهداشت در این راستا اعلام نمود که تمامی افراد حقیقی و حقوقی، به جز روشهای موجود، میتوانند شکایات خود را از طریق تماس با شماره تلفن ۱۶۹۰ یا ثبت آنها در وبسایت www.1690.ir مطرح کرده و کد پیگیری دریافت کنند. فرآیند رسیدگی به این شکایات به واسطه دریافت اطلاعات از سامانه تلفنی یا آنلاین، مراجعه حضوری شاکی، یا گزارش نهادهای معتبر آغاز خواهد شد.
پس از دریافت شکایات توسط مرکز ملی پاسخگویی، حداکثر تا دو روز کاری، موضوع به شاکی اطلاعرسانی شده و برای تکمیل مستندات و تهیه گزارش نظارتی به کمیته کارشناسی ستاد استانی ارجاع میگردد. این کمیته موظف است حداکثر در مدت ۱۰ روز کاری، پرونده را تکمیل کرده و آن را به دادسرای انتظامی نظام پزشکی شهرستان و کمیسیون ماده ۱۱ تعزیرات حکومتی ارسال کند.
برای شکایت از پزشک به کجا باید مراجعه کرد؟
در این مقاله، قصد داریم به پرسشهای متداولی چون “برای ارائه شکایت از پزشک به کجا مراجعه کنم؟” و “چگونه میتوان شکایت از پزشک را انجام داد؟” پاسخ دهیم. همچنین مراحل مربوط به این فرآیند و چگونگی پیگیری شکایت در نظام پزشکی را بررسی خواهیم کرد. آیا شکایتها در نظام پزشکی بررسی میشوند و آیا این اقدام میتواند تأثیرگذار باشد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات، با ما همراه باشید.
با توجه به نوع پرونده و محل سکونت شما، امکان مراجعه به نهادهای مختلف برای ثبت شکایت وجود دارد. در مرحله نخست، توصیه میشود به مراکز خدمات الکترونیکی قضایی سر بزنید تا مراحل تشکیل پرونده شما انجام و به نهاد ذیربط ارسال گردد. علاوه بر این، روشهای دیگری نیز برای این منظور در دسترس هستند که شامل گزینههای زیر میشود:
شکایت در دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی
اقامه دعوا در دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی
ثبت شکایت در محاکم عمومی دادگستری
ارائه شکایت در شورای حل اختلاف (برای دیههای زیر ۵ میلیون تومان)
با توجه به اطلاعاتی که تا این مرحله ارائه شد، به پرسش مربوط به کجا باید برای شکایت از پزشک مراجعه کرد، به طور کامل پاسخ داده شده است. در ادامه، به تشریح سایر نکات خواهیم پرداخت.
راههای ارتباطی و ثبت شکایت از بیمارستان تامین اجتماعی
برای ارائه شکایت از بیمارستانهای تامین اجتماعی، میتوانید به وبسایت تامین اجتماعی مراجعه کنید. همچنین، شهروندان تهرانی میتوانند با شماره ۱۴۲ تماس بگیرند و افرادی که در شهرستانها زندگی میکنند، از شماره ۱۴۲-۰۲۱ استفاده نمایند تا شکایات خود را ثبت کنند. علاوه بر این، سازمان تامین اجتماعی این امکان را فراهم کرده است که از طریق ارسال پیامک به شماره ۵۰۰۰۱۴۲ نیز شکایات خود را اعلام کنید. همچنین، برای شکایت از بیمارستانهای تحت پوشش تامین اجتماعی، میتوانید با شمارههای ۱۵۹۰ و ۱۶۹۰ تماس بگیرید.
مراحل ثبت شکایت از پزشک در دادسرا و سازمان نظام پزشکی
فرایند شکایت پزشکی شامل چند مرحله است. در ابتدا، شاکی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکایت خود را نسبت به پزشک، بیمارستان یا هر مرکز درمانی دیگری ثبت کند. پس از ثبت، در زمان مقرر، بیمار و پزشک متخلف باید در دادسرا حاضر شوند و جزئیات واقعه را به طور کامل توضیح دهند. سپس، پرونده به دقت مورد بررسی قرار میگیرد. در صورتی که مشکل در همان مرحله حل نشود، دادستان شکایت را به دادگاه ارسال خواهد کرد.
مراحل ثبت شکایت و رسیدگی در دادگاه
پرونده شما باید به دادگاه پس از بررسی در دادسرا منتقل گردد. در این مرحله، قاضی پس از دریافت نظرات دو طرف و همچنین دفاعیات پزشک، تصمیم خود را اتخاذ خواهد کرد. برای رسیدن به این مرحله، شاکی میبایست شکایت خود را در دادسراهای مربوط به جرائم پزشکی یا عمومی به ثبت برساند. نحوه ثبت شکایت نیازمند مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری در این زمینه است.
موضوع شکایت را کجا مطرح کنیم؟ دادسرا یا نظام پزشکی؟
سوال اساسی این است که آیا باید شکایت از پزشک را به دادسرا ارائه دهیم یا به سازمان نظام پزشکی؟ پاسخ به این پرسش به نوع تخلف بستگی دارد. در مواردی که قصور به درمان مرتبط باشد، پیگیری از طریق نظام پزشکی انجام میشود و در صورت نیاز، پرونده به دادگاه ارجاع خواهد شد. اما تخلفات غیر درمانی باید در دادسرا ثبت گردند. با این حال، لازم به ذکر است که این توضیحات کلی است و نوع تخلف پزشک در زمینه درمان و همچنین محل سکونت شاکی نیز تأثیرگذار خواهد بود.
شکایت از پزشک در سازمان نظام پزشکی چگونه انجام میشود؟
طرح شکایت از پزشک در دادسرا و سازمان نظام پزشکی پیامدهای متفاوتی به همراه دارد. شاکی باید با توجه به هدف خود، یکی از این دو نهاد را برای ارائه دعوای خود انتخاب کند. اگر شکایت در دادسرای جرایم پزشکی مطرح شود و قصور پزشک ثابت گردد، دیه از سوی پزشک به شاکی پرداخت خواهد شد. در مقابل، شکایت در سازمان نظام پزشکی به تخلفات حرفهای که پزشک مرتکب شده مربوط میشود.
مجازاتهایی که سازمان نظام پزشکی برای پزشکان تعیین میکند، شامل توبیخ با ثبت در پرونده، اخطار، تعلیق پروانه طبابت یا ابطال آن میباشد. نوع توبیخهای مذکور بر اساس سوابق پزشک و شدت قصور او تعیین میشود.
زمانی که قصد دارید به نظام پزشکی شکایت کنید، باید در نظر داشته باشید که امکان دریافت مستقیم خسارت از پزشک تخلفکننده وجود ندارد.
نحوه شکایت از پزشک در نظام پزشکی
مشاوره حقوقی : برای ثبت شکایت از پزشک در نظام پزشکی، میتوانید به وبسایت سازمان نظام پزشکی ایران مراجعه نمایید. با در نظر گرفتن نکات زیر، اطلاعات خود را وارد کرده و شکایت خود را ارسال کنید. سپس منتظر پاسخ و پیگیری از سوی مراجع مربوطه باشید.
موارد مورد توجه در شکایت از پزشک در نظام پزشکی:
تمامی اعتراضات باید با دلایل و مدارک کافی حمایت شوند. واضح است که مسئولیت قانونی اطلاعات ارائهشده بر عهده معترض خواهد بود.
در زمان ثبت اطلاعات، لطفاً شماره موبایل خود را ارائه دهید تا بتوانیم شما را در جریان مراحل مختلف پردازش شکایت قرار دهیم.
در حفظ شماره پیگیری و عدم اشتراک آن با دیگران، مراقبت و دقت کافی را به خرج دهید.
شکایات قابل پیگیری، آنهایی هستند که از سوی شاکی ذینفع، سرپرست یا نمایندگان قانونی بیمار مطرح میشوند.
اگر تعداد مراجع مورد اعتراض بیش از یک مورد باشد (مانند دو، سه یا چهار مورد)، شاکی موظف است به صورت جداگانه و در قالب شکایتهای چند طرفه از مراجع مربوطه اقدام کند.
سامانه به صورت خودکار به شکایاتی که پیشتر به سیستم رسیدگی ارسال شدهاند، پاسخ نخواهد داد مگر اینکه موضوع آنها با شکایات قبلی متفاوت باشد. بنابراین، لطفاً از ارسال شکایات مشابه پرهیز کنید.
اگر گروهی از افراد حقیقی تصمیم به ارائه شکایت داشته باشند، لازم است یک نفر به عنوان نماینده ذینفعان، اطلاعات شخصی خود را ثبت کند.
مراحل شکایت از بیمارستان
پس از تشریح مراحل لازم برای شکایت از پزشک ، اکنون وقت آن است که به پرسشهایی نظیر “برای شکایت از بیمارستان باید به کجا مراجعه کنیم؟” و “مراحل شکایت از بیمارستان چگونه است؟” پاسخ دهیم. باید در نظر داشته باشید که برای طرح شکایت از تخلفات بیمارستانها، نهادهای مختلفی تعیین شدهاند که بسته به نوع شکایت، شدت آسیب، نوع خطا و تقصیر بیمارستان و کادر درمان، از صلاحیتهای متنوعی برخوردار هستند. بنابراین، برای اقدام به شکایت از بیمارستان در مراجع قضایی، ضروری است که با یک وکیل جرایم پزشکی ماهیت موضوع شکایت و همچنین صلاحیت مرجع رسیدگیکننده به پرونده خود آشنا باشید.
طرح شکایت از بیمارستان بسته به نوع ادعا، از طریق مراجع زیر امکانپذیر است:
دادگاههای عمومی
دادسرای جرایم پزشکی
شورای حل اختلاف (ویژه امور بهداشت)
وزارت بهداشت